Bệnh Thoát Vị Đĩa Đệm

Bệnh thoát vị đĩa đệm được chia thành nhiều loại căn cứ vào các yếu tố như giai đoạn bệnh, vị trí bị thoát vị đĩa đệm hay mức độ chèn ép của nhân nhầy thoát vị.

Theo giai đoạn phát triển của bệnh:

• Giai đoạn I: Đĩa đệm bị phình và có sự biến dạng ở nhân nhầy.
• Giai đoạn II: Đĩa đệm có dấu hiệu bị lồi, rách toàn bộ chiều dày vòng xơ hay rách một phần. Nhân nhầy vẫn còn nằm trong bao xơ nhưng phồng to.
• Giai đoạn III: Rách bao xơ hoàn toàn khiến cho nhân nhầy tràn ra ngoài. Tuy nhiên, chúng vẫn còn nằm chung một khối nhưng phần nhân nhầy đĩa đệm đã chèn ép vào thần kinh. Giai đoạn này còn được gọi là thoát vị đĩa đệm thực thụ.
• Giai đoạn IV: Nhân nhầy thoát ra ngoài hoàn toàn và tách ra khỏi đĩa đệm. Đây là giai đoạn nặng nhất của bệnh và được y học gọi là thoát vị đĩa đệm có mảnh rời.

Phân loại theo vị trí bị ảnh hưởng:

• Thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ
• Thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ và ngực
• Thoát vị đĩa đệm đốt sống ngực
• Thoát vị đĩa đệm cột sống lưng - ngực
• Thoát vị đĩa đệm đốt sống thắt lưng
• Thoát vị đĩa đệm dưới dây chằng dọc sau
• Thoát vị đĩa đệm qua dây chằng dọc sau
• Thoát vị đĩa đệm di trú
• Thoát vị đĩa đệm cột sống đa tầng.

Theo mức độ chèn ép vào tủy sống và dây thần kinh:

• Thoát vị đĩa đệm trung tâm: Nhân nhầy thoát ra và trực tiếp chèn ép lên tủy sống.
• Thoát vị đĩa đệm cạnh trung tâm: Cả tủy sống và rễ thần kinh đều bị chèn ép
• Thoát vị đĩa đệm chèn ép rễ thần kinh trái hay phải.

Nhiều yếu tố đã được xác định là nguyên nhân gây bệnh thoát vị đĩa đệm hoặc làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Đôi khi bệnh có thể phát triển vì nhiều nguyên nhân kết hợp.

• Vận động sai tư thế: Thường xuyên ngồi gù lưng, mang vác vật nặng không đúng cách, làm việc quá sức hay sai tư thế khi chơi thể thao đều là những thói quen có thể gây tổn thương đĩa đệm cột sống.
• Béo phì: Cân nặng dư thừa sẽ làm tăng áp lực lên khung xương của bạn, nhất là cột sống và đĩa đệm. Tình trạng này kéo dài sẽ khiến cho bao xơ đĩa đệm dễ bị tổn thương, nứt rách và làm phần nhân nhầy bên trong dễ dàng thoát ra ngoài.
• Tuổi tác: Cùng với các bộ phận khác trên cơ thể, đĩa đệm cũng bị lão hóa dần theo tuổi tác, mất đi độ đàn hồi, khô dần và dễ bị thoát vị.
• Chấn thương: Đĩa đệm có thể bị rách bao xơ và không còn giữ được nhân nhầy bên trong nằm đúng vị trí khi gặp chấn thương.
• Tính chất nghề nghiệp: Một số nghề đòi hỏi phải đứng lâu, ngồi nhiều, thường xuyên cúi gập người, khuân vác đồ nặng hay vặn mình... Tất cả đều gây áp lực liên tục lên cột sống và trở thành mầm mống phát triển bệnh thoát vị đĩa đệm cổ hay thoát vị đĩa đệm cột sống lưng.
• Các thói quen xấu trong sinh hoạt hàng ngày: Lạm dụng nhiều bia rượu, ít vận động, nằm ngủ với gối quá cao, chế độ dinh dưỡng mất cân bằng,... Tất cả đều gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến cột sống và làm tăng nguy cơ bị thoát vị đĩa đệm.
• Các nguyên nhân khác: Cột sống yếu bẩm sinh, có tiền sử bị thoái hóa đốt sống,... Ngoài ra, các trường hợp từng mổ thoát vị đĩa đệm trước đây cũng rất dễ mắc bệnh ở đốt sống liền kề.

Các dấu hiệu, triệu chứng có thể gặp khi bị thoát vị đĩa đệm bao gồm:

• Đau nhức cột sống ở khu vực có khối thoát vị. Cơn đau có thể lan rộng ra xung quanh đến các chi hoặc gây đau đầu, đau mỏi vai gáy, hốc mắt.
• Tê bì, nhức mỏi chi trên hoặc chi dưới tùy theo khu vực rễ thần kinh bị chèn ép.
• Khó khăn, hạn chế khi vận động cột sống và cả tay chân.
• Suy yếu cơ hoặc teo cơ do đĩa đệm chèn ép vào tủy sống.
• Có cảm giác châm chích như kiến bò xuất hiện ở vùng thắt lưng hoặc tay chân.
• Các triệu chứng khác có thể gặp: khó thở, rối loạn đại tiểu tiện, đau nhức lồng ngực ở một bên, cứng cột sống, mất cảm giác...

Bên cạnh các biểu hiện lâm sàng, bác sĩ có thể dựa vào một số xét nghiệm hình ảnh để chẩn đoán bệnh thoát vị đĩa đệm. Chẳng hạn như chụp X-quang quy ước, chụp MRI hay chụp CT Scanner kết hợp chụp bao rễ cản quang.

Bệnh thoát vị đĩa đệm tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm, nhất là khi không được điều trị sớm và đúng cách. Không chỉ mang lại những cơn đau và gây khó khăn cho việc vận động, bệnh còn phát sinh các biến chứng như:

• Hội chứng rối loạn bài tiết, mất tự chủ khi đại tiện, tiểu tiện.
• Tổn thương dây thần kinh dẫn đến các cơn đau cục bộ xuất hiện thường xuyên với cường độ mạnh.
• Teo cơ ở các chi, yếu tay chân
• Rối loạn cảm giác, nóng lạnh bất thường hoặc mất cảm giác hoàn toàn.
• Hội chứng đau khập khễnh cách hồi. Bệnh nhân không thể kiểm soát được hoạt động, phải dừng lại nghỉ ngơi dù mới chỉ di chuyển được vài bước.
• Bại liệt, tàn phế, tay chân mất khả năng vận động và nghiêm trọng hơn là phải nằm im một chỗ, mọi sinh hoạt cá nhân phải dựa vào người khác.

Mặc dù thoát vị đĩa đệm có nhiều biến chứng nhưng bệnh nhân không nên lo lắng quá mức. Hãy tích cực phối hợp với bác sĩ trong quá trình điều trị để kiểm soát và giảm thiểu tác hại do bệnh gây ra.

Duy trì một lối sống lành mạnh và vận động đúng cách có thể giúp bạn giảm được nguy cơ bị thoát vị đĩa đệm. Hãy tích cực áp dụng những phương pháp ngăn ngừa đơn giản dưới đây để tránh được những phiền toái mà căn bệnh này mang lại.

• Tăng cường các thực phẩm giàu dưỡng chất trong thực đơn, nhất là thức ăn chứa nhiều vitamin D và canxi để xương cột sống chắc khỏe hơn. Điều này giúp hạn chế được tình trạng chấn thương ở bao xơ đĩa đệm để phần nhân nhầy luôn được giữ ở vị trí bình thường.
• Tập thể dục thể thao thường xuyên để tăng cường chuyển hóa các dưỡng chất có lợi và giúp cột sống dẻo dai, vận động linh hoạt. Hãy lựa chọn các bài tập phù hợp với tuổi tác và thể trạng của bản thân bạn. Đừng cố gắng tập luyện quá sức hoặc thực hành bừa bãi, không đúng tư thế dẫn tới thoát vị đĩa đệm.
• Duy trì cân nặng ở mức khỏe mạnh, lý tưởng và hài hòa với vóc dáng. Tránh để thừa cân, béo phì khiến các đĩa đệm cột sống phải gánh chịu nhiều áp lực và phát sinh vấn đề.
• Ngồi với tư thế thẳng lưng khi học tập, làm việc và đứng dậy đi lại, thực hiện các hoạt động nhẹ nhàng để giải phóng áp lực cho đĩa đệm, tăng cường tuần hoàn máu.
• Bưng bê, mang vác đồ nặng đúng thư thế. Không nâng vật nặng quá sức.
• Tránh sử dụng các chất kích thích như thuốc lá, bia rượu.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ mỗi năm 2 lần để phát hiện các bất thường ở cột sống nhằm chủ động điều trị, phòng ngừa, ngăn chặn sự phát triển của bệnh thoát vị đĩa đệm.