Bệnh Viêm Da Tiết Bã

Khoảng 3 - 5% dân số có biểu hiện của viêm da tiết bã và nguy cơ cao hơn ở nam giới. Hiện nay, nguyên nhân chính xác gây ra bệnh lý này vẫn chưa được xác định. Kết quả từ nhiều nghiên cứu cho thấy, viêm da dầu hiếm khi xảy ra do một nguyên nhân mà là kết quả của nhiều yếu tố cộng hưởng.

Các yếu tố được xác định có thể gây ra bệnh viêm da tiết bã nhờn:

• Nấm Malassezia: Malassezia là loại nấm thường trú trên da có đặc tính ưa lipid và keratin. Ở trạng thái bình thường, loại nấm này có vai trò duy trì sự cân bằng của hệ vi sinh trên da. Tuy nhiên, ở người bị viêm da dầu nhận thấy số lượng nấm Malassezia tăng và có đáp ứng viêm với các chất chuyển hóa của loại nấm này.
• Gia tăng bã nhờn: Viêm da dầu xảy ra chủ yếu ở những vùng da tiết nhiều dầu. Bã nhờn tiết ra nhiều sẽ tạo điều kiện cho các loại nấm ưa lipid như Malassezia phát triển mạnh.
• Giảm hàng rào bảo vệ da: Các bệnh chàm (eczema) nói chung và viêm da dầu nói riêng đều có liên quan đến giảm hàng rào bảo vệ da. Cấu trúc da được quy định bởi gen nên các bệnh eczema đều có tính chất di truyền. Khi hàng rào bảo vệ suy giảm, da dễ bị mất nước. Nấm men vì thế dễ dàng tấn công gây ra phản ứng viêm, bong vảy lớp sừng bên ngoài.
• Di truyền: Không có gen gây bệnh viêm da tiết bã nhờn. Tuy nhiên, gen quy định cấu trúc da và cách thức hoạt động của hệ miễn dịch. Vì vậy, nếu gia đình có tiền sử bị viêm da dầu hoặc các bệnh do cơ địa như nổi mề đay, viêm da cơ địa… nguy cơ mắc bệnh sẽ gia tăng đáng kể.
• Các yếu tố thuận lợi: Viêm da dầu có thể bùng phát hoặc trở nên nghiêm trọng hơn khi có các yếu tố như căng thẳng, thời tiết lạnh, khô hanh, mắc các bệnh rối loạn thần kinh (bệnh Parkinson), hệ miễn dịch suy giảm, mất cân bằng dinh dưỡng…

Viêm da tiết bã nhờn khởi phát từ từ, không đột ngột như nổi mề đay. Tổn thương da xuất hiện chủ yếu ở vùng đầu, mặt và nửa trên thân mình. Tùy trường hợp mà có thể đi kèm biểu hiện ngứa hoặc không. Triệu chứng của viêm da tiết bã có thể khác nhau ở từng đối tượng.

Các dấu hiệu nhận biết viêm da dầu ở trẻ sơ sinh và trẻ dưới 12 tháng tuổi:

• Tổn thương chủ yếu xuất hiện ở vùng da đầu và lông mày, đặc trưng bởi tình trạng hồng ban, bề mặt có nhiều vảy bong màu trắng, vàng nhạt cho đến nâu đen.
• Một số trẻ bị viêm da dầu ở má, xung quanh mũi và phía sau tai.
• Tổn thương da có dấu hiệu đỏ ửng và ngứa hơn khi tiết nhiều dầu, đổ mồ hôi.

Ở trẻ lớn và người trưởng thành, viêm da tiết bã nhờn có triệu chứng điển hình hơn. Các dấu hiệu nhận biết bao gồm:

• Tổn thương da có hình đa cung, hình tròn, mảng với màu hồng nhạt hoặc hồng cam.
• Bề mặt có nhiều dầu, vảy bong có màu trắng, vàng nhạt hoặc nâu.
• Viêm da tiết bã chủ yếu xuất hiện ở vùng da nhiều dầu nên bề mặt khá dính, vảy bong dính vào da thay vì rơi ra như bệnh vảy nến.
• Ở người trưởng thành, viêm da tiết bã nhờn xuất hiện ở nhiều vị trí hơn như ống tai, sau tai, da đầu, hai bên má, mũi, lông mày, trước ngực…
• Viêm da dầu ít khi gây ngứa nhưng vẫn có trường hợp ngứa ngáy nhẹ, đặc biệt là khi thời tiết nóng, da đổ nhiều mồ hôi.
• Tổn thương cũng có thể xuất hiện ở vùng bẹn, kẽ mông, vùng da dưới cánh tay và nếp gấp dưới ngực. Nếu xảy ra ở những vị trí này, tổn thương thường có hình cánh bướm, bề mặt ẩm ướt, ngứa ngáy.
• Ở những người bị nhiễm HIV/ AIDS, viêm da dầu có thể lan tỏa trên diện rộng. Bề mặt da viêm nặng và rỉ dịch.

Viêm da tiết bã là bệnh viêm da lành tính, đôi khi không cần điều trị. Trường hợp nhẹ có thể thuyên giảm sau khi dùng thuốc không kê toa và loại trừ các yếu tố thuận lợi. Tuy nhiên nếu tổn thương da xảy ra trên diện rộng, ngứa ngáy nhiều, dai dẳng, việc thăm khám làm cần thiết.

Để chẩn đoán bệnh viêm da dầu, bác sĩ sẽ khám lâm sàng, hỏi về tiền sử bệnh lý của cá nhân, gia đình, lịch sử dùng thuốc. Ngoài ra, xét nghiệm mô bệnh học và soi nấm cũng được thực hiện trước khi đưa ra chẩn đoán chính thức.

Giống như các dạng chàm - eczema khác, viêm da tiết bã nhờn có đặc tính dai dẳng, hay tái phát. Tuy nhiên, căn bệnh này khá lành tính, hiếm khi gây ảnh hưởng đến sức khỏe.

Tiên lượng bệnh tốt nếu được điều trị và chăm sóc đúng cách. Đa phần trẻ sơ sinh đều mắc bệnh trong 12 tháng đầu đời nhưng rất ít trường hợp khởi phát bệnh ở giai đoạn trưởng thành. Cũng có nhiều trường hợp khi nhỏ không bị viêm da dầu nhưng lại có biểu hiện khi lớn lên.

Một số ít trường hợp bệnh diễn tiến trầm trọng, thường gặp ở người bị nhiễm HIV. Viêm da có thể lan tỏa trên diện rộng kèm theo rỉ dịch, nặng hơn là đỏ da toàn thân tróc vảy. Da tổn thương trên diện rộng sẽ gây rối loạn điều hòa thân nhiệt và nhịp tim nhanh.

Tỷ lệ bệnh diễn biến nặng là tương đối hiếm. Đa phần đều lành tính, ít đe dọa đến sức khỏe. Tuy nhiên, tính chất bệnh dai dẳng, hay tái phát nên gây ra không ít phiền toái trong cuộc sống, đặc biệt là yếu tố thẩm mỹ.

Viêm da tiết bã có liên quan đến yếu tố cơ địa, di truyền nên không thể phòng ngừa hoàn toàn. Tuy nhiên, bạn vẫn có thể hạn chế nguy cơ bùng phát bệnh bằng các biện pháp đơn giản sau:

• Phòng tránh dị ứng thức ăn, thời tiết.
• Không nên để căng thẳng thần kinh kéo dài. Bên cạnh đó, cần điều trị tích cực lo âu, trầm cảm, bệnh Parkinson.
• Dưỡng ẩm cho da khi thời tiết khô hanh, độ ẩm giảm thấp.
• Vệ sinh da 2 lần/ ngày để tránh sự phát triển quá mức của nấm Malassezia.
• Hệ miễn dịch khỏe mạnh là yếu tố quan trọng giúp kiểm soát tốt các bệnh da liễu liên quan đến cơ địa. Vì vậy, nên tổ chức lại lối sống để nâng cao sức đề kháng, giảm nguy cơ bị viêm da dầu.